Site veya apartman otoparkına şarj ünitesi kurdurmak isteyen elektrikli araç sahiplerinin kat maliklerinin onayını alması gerekir.
Site otoparklarına elektrikli şarj ünitesi kurulumu yapmak için ilk olarak elektrik altyapısına ve yeterli güç kapasitesine sahip olup olmadığına bakılmalıdır. Şarj ünitesi kurulacak otoparkın elektrik tesisatı kontrol edilmeli ve mevcut elektrik akımları şarj istasyonunu destekleyecek seviyeye getirilmelidir. Şarj ünitesinin montajı için mutlaka yetkili firma ile iletişime geçilmeli ve tüm güvenlik standartlarına uygun olarak kurulum gerçekleştirilmelidir.
Site veya apartman otoparklarına şarj istasyonu kurmanın maliyeti, şarj istasyonunun teknolojisi, teknik gereklilikler ve elektrik altyapısının durumu gibi birçok faktöre göre değişiklik gösterir.
Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi site otoparklarına şarj ünitesi kurulabilmesi için iki durum söz konusudur.
1- Şarj ünitesi tüm site sakinlerinin kullanımı için kuruluyorsa, yapım ve gider masrafları tüm kat maliklerini ilgilendirir.
2- Kat Mülkiyeti Kanunu gereği, yapılacak olan tadilat veya yenilik tüm kat maliklerini ilgilendirmiyor ve lüks nitelik taşıyorsa, yapım ve gider masraflarına tüm malikler katılmak zorunda değildir.
Örneğin; 50 bloklu bir sitede yalnızca 15 blok elektrikli araç kullanıyorsa, şarj istasyonu kurulum maliyetlerini de 15 bloktaki malikler üstlenmek zorundadadır.
Elektrikli Mikromobilite Sistemlerinde lityum iyon batarya kullanılmaktadır. Bu bataryalar diğer batarya çeşitlerinde olduğu gibi zamanla kapasite kayıpları yaşatmaktadır. Dolayısıyla zamana bağlı olarak scooter modelinizin menzili kısalır ve bataryanız yavaş yavaş ömrünü tamamlıyor demektir.
Lityum iyon bataryaların ömrü kullanıcıya bağlı olarak 2-5 sene civarında değişmektedir. Kötü kullanılmış bataryalar ise ortalama 1 seneden sonra sorun yaratmaya başlayacaktır. Lityum iyon bataryaların ömürleri cycle olarak ifade edilmektedir. 1 cycle, bataryanın bir kere şarj, ardından bir kere deşarj edilmesi anlamına gelmektedir. Ortalama olar lityum iyon bataryalar 500 cycle ömrüne sahiptir.
Elektrikli scooter bataryalarının ömürleri kullanıcının dikkatli kullanılmasına bağlı olarak daha uzun ömürlü olabilir. Aynı şekilde kullanıcının özensiz kullanması durumunda bu süre daha da kısa olabilir. Örneğin; doğru şekilde depolanmamış, sıvı/nem/rutubete maruz kalmış, şarj deşarj seviyeleri kontrol edilmemiş bir bataryanın ömrü çok daha kısa olacaktır
Ortalama olarak lityum iyon pillerin 1-2 sene ömrü olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Sağlıklı bir şekilde kullanılması durumunda bir lityum iyon batarya 500 kere şarj – deşarj döngüsüne (cycle) kadar performanslı bir şekilde çalışmasını sürdürebilir.
Önemli olan konulardan bir tanesi pilin doğru bir şekilde kullanılması ve depolanmasıdır. Bazı kullanıcıların bataryayı boş bir şekilde veya soğuk alanlarda depolaması durumunda bataryalarda kısa süre içerisinde bozulma meydana gelebilir.
Lityum iyon bataryaların hücrelerden oluştuğundan bahsetmiştik. Bu hücreler genellikle 18650 veya 21700 olarak tercih edilmektedir. Bunun haricinde farklı tiplerde hücreler bulanabilir. Örneğin; bazı elektrikli bisiklet modellerinde kese tipi (pouch cell) hücreler kullanılmaktadır.
18650, 21700 gibi ibareler aslında hücrenin boyutunu ifade etmektedir. Buradaki 18 (18650) hücrenin çapını yani 18mm çapta olduğunu, 65 (18650) hücrenin boyunu (yüksekliğini) yani 65mm boyu olduğunu ifade etmektedir. Bazı kaynaklara göre sondaki 0 (18650) ibaresinin hücrenin silindirik tipte olduğunu bildirdiği belirtilmektedir.
Bu hücreler genel anlamda hafif, küçük hacimli ve nispeten ekonomik olarak nitelendirilebilir. Ayrıca hafif olmalarına rağmen performans anlamında güçlü ve kapasiteleri yüksektir. Dolayısıyla elektrikli bisikletler için en iyi seçenek olarak değerlendirmek yanlış olmayacaktır.
Elektrikli bisiklet batarya tamiri işlemi bataryanın ömrünü tamamladıktan sonra yapılmaktadır. Dolayısıyla bataryanıza ne kadar iyi bakarsanız batarya tamiri işlemi o kadar gecikecek ve bataryanız o kadar sağlıklı olacaktır. Elektrikli bisiklet bataryasının ömrü kullanıcıya bağlı olarak belirlenmektedir. Dikkat edilmeden kullanılmış bir batarya 1 sene sonra ömrünü tamamlayabilir ancak aşağıdaki belirttiğimiz unsurlara dikkat ederek kullanılan bataryalar 1.5 sene ile 5 sene arasında verimli bir şekilde kullanılabilir.
Lityum iyon bataryalar kesinlikle boş bir şekilde bekletilmemelidir. Her kullanım sonrasında şarja takmak bataryanın boş kalmasını engelleyecek ve buna bağlı olarak ömrünü uzatacaktır. Eğer mümkünse bataryayı hiçbir zaman %40 seviyesinin altına düşürmemek gerekir. Bu seviyenin altına inmeden şarja takmak bataryanızın ömrünü ciddi oranda uzatacaktır. Ayrıca kesinlikle %20 seviyesinin altına düşülmemelidir.
Elektrikli bisiklet bataryaları genellikle kış aylarında aktif olarak kullanılmaz. Bu süre içerisinde kullanılmayan bataryalar doğru bir şekilde depolanmazsa uzun vadede kapasite kayıpları kaçınılmaz olacaktır. Uzun süre kullanılmayacak olan bataryalar oda sıcaklığında %30 – %40 doluluk oranıyla saklanmalı. Mümkünse en azından ayda bir kere kullanılmalıdır. Ayrıca batarya nem, rutubet ve sıvıya karşı korunmalı, aşırı sıcak ve soğuğa maruz kalmamalıdır.
Lityum iyon bataryalar aşırı deşarj olmayı sevmediği gibi aşırı şarj durumuna karşı da hassastır. Üzerindeki BMS devresi aşırı gerilimleri engellemek için kullanılmaktadır. Aksi halde patlama/yanma gibi durumlar oluşabilir. Günlük kullanımda ise bataryanız kullanımınıza bağlı olarak %80 – %90 seviyesine geldiğinde şarjdan çıkartmanız bataryanızın ömrünü uzatacaktır.
Her ne kadar bazı lityum iyon hücreler hızlı şarj için elverişli olsa da hızlı şarj edilen bataryalar ilerleyen dönemde sorun çıkartabilir. İdeal şarj için ortalama 5-6 saatlik şarj süresi tercih edilmelidir. Bunun için bataryanızın kapasitesinin %20’si ile şarj etmek en doğru değer olacaktır. Örneğin; 36V 10Ah bir bataryanız varsa 10Ah*0.2 = 2A (10Ah kapasitenin %20’si)çıkışı olan bir şarj aleti kullanmak gerekmektedir. Şarj süresinin hızlı olmasını isteyen kullanıcılar ise 2 saatten kısa sürede şarj eden şarj aletlerinden kaçınmalıdır.
Elektrikli Araç Bataryalarında Şarj Döngüsü (Cycyle)
Bir cep telefonu kullandıysanız, şarj döngüleri kavramına aşinasınızdır. Basitçe söylemek gerekirse, bir şarj döngüsü, hücre dizisini tamamen şarj etme ve ardından boşaltma işlemidir.
Önemli sayıda şarj döngüsünden sonra, lityum pillerin maksimum şarj kapasitesi azalacaktır. Bu piller için bu bozunma süreci tipik olarak yaklaşık 1500 – 2000 döngüde başlar.
Çoğu elektrikli araç batarya pilinin tahmini 1500 ila 2000 şarj döngüsü vardır. Bir döngünün tamamlanması için hücre dizisinin %100 şarj olması, ardından %0'a deşarj olması gerekir. Bir telefonda 500 döngü pratik olsa da, 10 yıldan fazla sürmesi beklenen bir otomobil için durum böyle değil.
Elektrikli araç üreticileri, pillerin daha uzun süre dayanmasını sağlamak için önlemler aldı. Bu önlemlerden biri, pillerin zararlı döngülere ulaşmasının daha uzun sürmesini garanti ederek tam şarj ve deşarjı önleyen enerji yönetim sistemidir. Bu döngü destekli bozulma nedeniyle, piller yavaş yavaş kapasitesini kaybedecektir. Ancak, performansta gözle görülür herhangi bir düşüş görmeniz yaklaşık 10 yıl sürebilir.
En kötü senaryoda, pillerinizi değiştirmeniz gerekebilir. Federal düzenlemeler, üreticilerin pilleri 8 yıl veya 160.000 km garanti etmesini gerektirir, bu da pillerinizin o zamandan önce kapasitesini kaybetmesi durumunda garantinin büyük olasılıkla bunu karşılayacağı anlamına gelir.
Dolayısıyla yeni ya da ikinci el bir bir elektrikli araç alırken mutlaka batarya durumunu kontrol ettirmenizde fayda vardır.
Hızlı şarj, pilleri şarj etmek için doğru akım kullanan bir teknolojidir. Bu şarj yöntemiyle ilgili sorun, pillerdeki kimyasal reaksiyonları artıran ve böylece bozulmayı hızlandıran yüksek ısı üretmesidir.
EV'ler genellikle benzinli motorlardan önemli ölçüde daha yüksek hızlanmaya sahip olmak gibi daha iyi performans yeteneğine sahiptir. Bununla birlikte, aracı sabit durumdayken her çalıştırdığınızda hızlı hızlanma yoluyla sürekli olarak yüksek güç çekmek, sonuçta akülerinize zarar verecektir.
Genel olarak, aşırı ısı pilin ömrü için iyi değildir. İkincisi, aracınız için akünün ömrünü azaltacaktır. Bazı siteler, daha sıcak iklimlerin EV pillerinin ömrünü azalttığını iddia etse de, bunun önemli bir endişe kaynağı olduğu kanıtlanmamıştır. Doğal olarak, araç aküsünün ömrü, aracınızın kullanılmasıyla azalacaktır.
Bu nedenle, makul kullanım ve özen tavsiye edilir. Doğru şarj ve depolama, araç ve ağır hizmet filosu akülerinin kullanım ömrünü uzatmaya ve performansını en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olabilir. Ek olarak, uygun pil testi, sorunların erkenden belirlenmesine ve hatta maliyetli onarımların önlenmesine yardımcı olabilir.